Pod koniec sierpnia bieżącego roku, w prowincji Bolikhamxay w Laosie, odłowiono jednego z najbardziej tajemniczych ssaków lądowych na świecie – saole Pseudoryx nghetinhensis. Przez wiele lat gatunek ten był zupełnie nieznany nauce. Jego istnienie stwierdzono dopiero w 1992 na podstawie dziwnych rogów pochodzących z Wietnamu, które poddano analizie DNA. Wyniki wskazywały, że należą one do zupełnie nowego gatunku należącego do rodziny krętorogich. Do tej pory nie udało się naukowcom zaobserwować saoli w warunkach naturalnych. Jedyne potwierdzone obserwacje gatunku wykonano za pomocą foto pułapek w 1999 roku w Laosie.

Z uwagi na skryty charakter oraz brak danych na temat saoli, często nazywa się ją „azjatyckim jednorożcem”. Nic więc dziwnego, że odłowione przez lokalnych myśliwych zwierzę zwróciło uwagę wielu przyrodników i naukowców na całym świecie. Do wioski, w której przetrzymywano saole, błyskawicznie wysłano grupę techników, których zdaniem miało być zbadanie i wypuszczenie zwierzęcia na wolność. Ekspedycję koordynowało Biuro Rolnictwa i Leśnictwa prowincji Bolikhamxay, w porozumieniu z Grupą Specjalistów Światowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN) ds. saoli oraz Programu Lao Towarzystwa Ochrony Przyrody (WCS). Niestety tuż po przyjeździe techników na miejsce, zwierzę padło na skutek stresu wywołanego kilkudniowym przetrzymywaniem w niewoli. Był to dorosły samiec. Ekipa zdążyła sfotografować saole, jeszcze za jej życia. Po śmierci zwierzęcia, przewieziono je do stolicy Bolikhamxay. Ciało zostało zabezpieczone przez specjalistów w celu umożliwienia w przyszłości prowadzenia na nim badań naukowych. Warto zwrócić uwagę, że jest to pierwszy okaz saoli zachowany w całości.   

Pracownicy administracji państwowej odpowiedzialni za ochroną przyrody w Laosie rozpoczęli akcję informacyjną dotyczącą saoli. Kierowana jest ona do społeczności lokalnych. Jej głównym celem jest zapobieganie zamierzonym odłowom tych antylop przez lokalnych myśliwych. W przypadku gdy zwierzę zostanie złapane, powinno bezzwłocznie zostać uwolnione do środowiska naturalnego.

„Możliwość przeprowadzenia badań zwłok to pozytywna strona tego nieszczęśliwego zdarzenia. Brak wiedzy na temat biologii saoli to jedna z głównych przyczyn uniemożliwiających skuteczną ochronę tego gatunku” powiedział dr Pierre Comizzoli, weterynarz ze Smithsonian Conservation Biology Institute, członek Grupy Specjalistów IUCN ds. saoli. „To może być istotny krok naprzód w rozumieniu tego nadzwyczajnego i tajemniczego zwierzęcia. Oczywistym jest, że dalsze działania na rzecz podnoszenia świadomości społeczeństwa na temat specjalnego statusu saoli są konieczne, jednak należy pamiętać, że niewiele czasu pozostało na ratowanie tego gatunku. W najlepszym razie cała populacja liczy kilkaset osobników, chociaż niewykluczone że składa się zaledwie z kilkudziesięciu zwierząt. Sytuacja jest krytyczna.”


Borys Kala
Tekst przygotowany na podstawie informacji prasowej IUCN Red List of Threatened Species.